Hormon, który wydziela się pod wpływem stresu i przygotowuje organizm do walki albo do ucieczki. Na początku porodu może spowodować jego wstrzymanie. Adrenalina odgrywa z kolei pozytywną rolę w ostatniej fazie porodu. Dzięki niej, pomimo zmęczenia, kobieta jest w stanie zmobilizować się do wysiłku. Szczególnie, że hormon działa także przeciwbólowo. Adrenalina wytwarza się również u dziecka podczas przechodzenia przez kanał rodny, dzięki czemu rodzi się pobudzone i wydaje swój pierwszy krzyk.

To taki, w którym kobieta podąża za instynktem i potrzebami. Jest aktywna fizycznie – porusza się, zmienia pozycję, używa głosu, ale też decyduje o sobie, pozwala sobie na przeżywanie emocji. W latach 80. w Wielkiej Brytanii powstał Ruch na rzecz Porodu Aktywnego. Ruch protestował przeciw totalitarnemu położnictwu, które sprowadziło kobietę rodzącą do roli przedmiotu a aktywną rolę zostawiło wyłącznie personelowi medycznemu.

To normalny (!) trwający do kilkunastu dni po porodzie stan drażliwości i chwiejności emocjonalnej, wynik gwałtownych zmian hormonalnych i wyczerpania. Kobieta przeżywa wtedy wiele intensywnych uczuć, konfrontuje wyobrażenia z rzeczywistością. Radość przeplata się ze zmęczeniem. Wszystko jest nowe i trudne: pielęgnacja, karmienie, wstawanie w nocy, nieustanna czujność i koncentracja na dziecku. Do tego poczucie odpowiedzialności i lęk "czy podołam?". Gdy nowe czynności zostaną “oswojone" baby blues minie.

Inaczej pęcherz owodniowy - Chronią dziecko przed zakażeniem i nadmiernym uciskiem kurczących się ścian macicy. Najczęściej pęcherz pęka sam pod koniec pierwszego lub w drugim okresie porodu (patrz “Okresy porodu"). Czasem lekarze stosują tzw. amniotomię (przebijanie pęcherza) w celu wywołania lub przyspieszenia akcji porodowej. Zabieg w Polsce zdecydowanie nadużywany, stosowany często bez wskazań medycznych i zgody rodzącej.

Zabieg cesarskiego cięcia polega na rozcięciu powłok brzusznych oraz macicy i wyjęciu dziecka. Jeśli operacja została zaplanowana wykonuje się ją w znieczuleniu zewnątrzoponowym lub podpajęczynówkowym.  W przypadkach nagłych (komplikacje w trakcie porodu naturalnego) cesarskie cięcie wykonywane jest pod narkozą- w znieczuleniu ogólnym.

W porównaniu z porodem drogami natury cesarskie cięcie zwiększa ryzyko pojawienia się powikłań, poczynając od rzadko występujących, ale zagrażających życiu (krwotok, choroba zatorowo-zakrzepowa, niedrożność jelit), a kończąc na dolegliwościach występujących u wielu kobiet po porodzie operacyjnym (długo utrzymujący się ból, infekcje).

Cesarskie cięcie ma również wpływ na wczesny kontakt matki z dzieckiem. Kobiety po cesarskim cięciu rzadziej mogą doświadczyć tego kontaktu, przeżywają też więcej negatywnych uczuć wobec dziecka. Maleje też szansa na udane karmienie piersią. Cesarskie cięcie może też generować powikłania i problemy u dziecka. Istnieje ryzyko chirurgicznego uszkodzenia dziecka w trakcie wykonywania operacji, ale również dzieci urodzone tą drogą narażone są na większe ryzyko problemów z oddychaniem i wystąpieniem astmy w późniejszym wieku.

Mimo tych zagrożeń liczba wykonywanych cesarskich cięć systematycznie rośnie, w wielu krajach przekroczyła zalecany przez Światową Organizację Zdrowia odsetek wynoszący 15%. W Polsce w 2010 roku wyniósł on 34,5%.

Jak wynika ze statystyk, dotyka w szczególności kobiet, które przeżyły w ciąży życiową tragedię, urodziły dziecko martwe lub obarczone wadą. Częściej zdarza się kobietom starszym, zwłaszcza aktywnym zawodowo, przyzwyczajonym do niezależności i kontaktów towarzyskich. Ale także takim, które od dawna marzyły o macierzyństwie i miały jego wyidealizowany obraz. Sprzyja jej brak wsparcia ze strony męża i rodziny, bieda, samotne macierzyństwo, utrata pracy.
Jeśli kilka tygodni po porodzie wciąż: • czujesz się zmęczona, nie możesz spać, wstajesz skonana, jesteś apatyczna i rozbita, • nie masz apetytu lub przeciwnie - objadasz się, • czujesz się niedobrą matką, nie czujesz więzi z dzieckiem, wydaje ci się ono zupełnie obce, albo jesteś wciąż na nie zła • obsesyjnie martwisz się o dziecko, boisz się zostać z nim sama, • jesteś rozdrażniona, ogarnia cię uczucie nierealności życia, czas płynie inaczej i nawet proste czynności zajmują ci więcej czasu - nie lekceważ swego stanu, tylko idź do psychiatry (skierowanie nie jest konieczne) lub poproś o pomoc psychologa.

Silny lek przeciwbólowy, pochodny  morfiny, podawany dożylnie lub domięśniowo. Zmniejsza odczuwanie bólu, ale upośledza sprawność psychofizyczną i powoduje uczucie otępienia. Stosowany w czasie porodu przenika przez łożysko do płodu. Po narodzeniu dziecko może mieć kłopoty z oddychaniem i ssaniem piersi i wymaga podania antidotum.

Hormony, które wydzielają się m. in. podczas wysiłku fizycznego, naturalny środek znieczulający dla rodzącej i jej dziecka. Warunkiem ich wydzielania jest poczucie bezpieczeństwa i niezaburzony nadmierną ingerencją przebieg porodu (patrz Adrenalina).

• Pierwsza (zwana okresem rozwierania) trwa najdłużej, około 14 godzin przy pierwszym dziecka, ok. 8 godzin przy kolejnych. Osiągnięcie pierwszych centymetrów rozwarcia trwa dłużej niż kilku ostatnich (patrz Rozwarcie). Niektórzy porównują ten okres do wspinania się na szczyt góry - im wyżej, tym bardziej stromo. Czasem kobiecie wydaje, że nie da rady, pomoże wtedy ciepła kąpiel, masaż czy zmiana pozycji. Krytyczny moment (tzw. kryzys 7 centymetra) to zazwyczaj koniec pierwszego okresu porodu. Do bolesnych skurczów dołącza się zmęczenie i zniecierpliwienie. Wiele kobiet mówi wtedy, że już nie da rady, a nawet prosi o cesarskie cięcie. Taki kryzys przeżywa niemal każda rodząca i, choć nie jest on przyjemny, świadczy o prawidłowym przebiegu porodu.
• II faza (okres parcia) to czas wydawania dziecka na świat. Do tej pory kobieta mogła tylko czekać na pełne rozwarcie i pokonywać kolejne fale bólu, teraz może nareszcie wspomóc potężne skurcze macicy siłą swojego parcia (patrz Parcie). W tym okresie boli rozszerzanie się miednicy i rozciąganie tkanek pochwy i krocza przez schodzącą w dół główkę. Sam moment rodzenia się główki zwykle nie jest bolesny. Ten II okres trwa krótko - od 10 do 90 minut. Zwieńczony jest przytuleniem dziecka (patrz Kontakt z  dzieckiem).
• III faza. Kilka kolejnych skurczów wypycha łożysko, co trwa najwyżej 30 minut. Po urodzeniu łożyska lekarz ogląda je by sprawdzić czy urodziło się w całości (patrz Łożysko).

Wiele w ostatnich latach się zmieniło, ale nadal zdarza się, że poród w polskich szpitalach nie jest wydarzeniem intymnym. Poród rodzinny jest już powszechny, tak jak coraz częściej mamy możliwość rodzić w jednoosobowych salach. Do rzadkości należą sytuacje, kiedy polki rodzą  w kilkuosobowych salach, oddzielone od siebie tylko parawanem, a samemu porodowi potrafi przyglądać się nawet osiem osób. Personel powinien pukać do drzwi, przedstawiać się. Prawa pacjenta gwarantują kobiecie szacunek, personel powinien też pytać rodzącą o zgodę na obecność osób trzecich, także studentów!

Indukcja porodu (inaczej: wywołanie porodu) oznacza sztuczne wzniecenie czynności skurczowej. Do indukcji stosuje się najczęściej syntetyczny hormon zwany oksytocyną.

Indukcja porodu jest medyczną interwencją w jego naturalny przebieg, powinna więc być podejmowana z określonych wskazań medycznych np. przy ciąży z oznakami przenoszenia, stanie przedrzucawkowym, przy objawach zagrożenia płodu (zmniejszenie ruchliwości dziecka, zaburzenia tętna, zbyt mała ilość wód płodowych). Skutkami ubocznymi indukcji mogą być silniejsze i bardziej bolesne skurcze, wzrost ryzyka niedotlenienia dziecka, wzrost ryzyka krwotoku poporodowego, przedwczesnego oddzielenia łożyska, uszkodzenia szyjki lub macicy. Podanie syntetycznej oksytocyny zwiększa też ryzyko cesarskiego cięcia.

W polskich oddziałach położniczych indukcja i przyspieszanie czynności skurczowej jest nadużywane. Wg. danych Fundacji Rodzić po Ludzku syntetyczna oksytocyna stosowana była w ponad 60% porodów. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca, aby odsetek porodów indukowanych, w żadnym rejonie geograficznym nie przekraczał 10%. 

Jedno z najważniejszych praw pacjenta, wynika z naszego konstytucyjnego prawa do stanowienia o sobie. Prawo nakłada na personel obowiązek udzielania pełnej i zrozumiałej informacji o wszelkich zabiegach i lekach stosowanych w czasie pobytu w szpitalu, o przebiegu porodu, o stanie dziecka. Nie udzielanie informacji jest dopuszczalne tylko, gdy kobieta świadomie (!) wyrazi wolę, by o czymś nie wiedzieć.

Zakaz jedzenia i picia w większości szpitali tłumaczy się groźbą powikłań w razie konieczności cesarskiego cięcia. To jak zakaz tankowania samochodu przed podróżą, bo może się spalić w razie wypadku. Po wprowadzeniu na jednej z brytyjskich porodówek zakazu picia i jedzenia pięciokrotnie wzrosła liczba kobiet, którym trzeba było podać środki pobudzające akcję skurczową, a liczba porodów zabiegowych zwiększyła się o 35 proc.

Kontakt "skóra do skóry" oznacza, że zaraz po porodzie nagi noworodek kładziony jest na nagich piersiach swojej mamy. Mama może go przytulić, a później przystawić do piersi. Przebieg pierwszych minut i godzin po porodzie ma wpływ nie tylko na fizyczną i psychiczną kondycję dziecka tuż po porodzie, ale również na jego zdrowie w kolejnych miesiącach, a nawet latach życia. Obowiązujący w Polsce Standard opieki okołoporodowej zaleca, aby nieprzerwany kontakt mamy z dzieckiem po porodzie trwał minimum 2 godziny.

Badanie kardiotokograficzne, rejestrowanie czynności skurczowej macicy i częstości bicia serca płodu, za pomocą głowic przylegających do skóry brzucha matki. KTG pozwala ocenić stan płodu, zwłaszcza w reakcji na skurcze macicy. Powszechnie stosowane pod koniec ciąży i w czasie porodu, nieszkodliwe i niebolesne, ale wiąże się z unieruchomieniem w pozycji leżącej na co najmniej kilkanaście minut. Bywa to wykorzystywane do wymuszania przez personel tradycyjnej pozycji na plecach. Ciągłe monitorowanie porodu, zwłaszcza w pozycji leżącej, zwiększa ryzyko pojawienia się komplikacji.

Pokarm produkowany jest już od 16 tygodnia ciąży, w małych ilościach, niewykorzystany wchłania się. Gdy urodzi się łożysko zachodzi nagła zmiana hormonalna - prolaktyna odcina wchłanianie się mleka i przyspiesza jego produkcję. Przez trzy pierwsze doby z piersi wydobywa się żółtawa siara - naturalna “szczepionka" dla dziecka, dominują w niej bowiem przeciwciała. Mleko zawiera także białko, cholesterol potrzebny do dojrzewania układu nerwowego, nienasycone kwasy tłuszczowe, witaminy, liczne enzymy, hormony, elementy krwi, żywe komórki. Ten koktajl zapewnia dziecku optymalny rozwój i chroni przed chorobami. Także matka czerpie z karmienia piersią korzyści. Wydzielająca się wtedy oksytocyna zwija mięsień macicy, a prolaktyna zapewnia dobre samopoczucie. Karmienie pomaga też zrzucić wagę. Jeśli pojawią się problemy z karmieniem, kobieta powinna szybko skontaktować się z położną lub z poradnią laktacyjną. Większość z nich można łatwo pokonać i zapobiec np. zapaleniu piersi. WHO zaleca karmienie piersią do końca drugiego roku życia dziecka.

Jest to zabieg wykonywany w fazie parcia. Położna lub lekarz specjalnymi nożyczkami nacina skórę i mięśnie w ostatnim odcinku kanału rodnego. Za rutynowym nacięciem krocza przemawiało wiele obalonych już przez badania naukowe przekonań,  że nacięcie chroni pochwę przed pęknięciami i nadmiernym rozciągnięciem, zapobiega wypadaniu narządów rodnych i urazom główki dziecka. Nacięcie krocza odpowiada pęknięciu II stopnia (obejmuje mięśnie krocza i pochwy), podczas gdy kobiety rodzące bez nacięcia najczęściej maja krocze bez obrażeń lub z niewielkimi, szybko gojącymi się pęknięciami skóry i śluzówki.

Według Światowej Organizacji Zdrowia szkodliwość rutynowego nacięcia krocza została udowodniona ponad wszelka wątpliwość. Z badań naukowych wynika, że nacięcie sprzyja poważnym uszkodzeniom i pęknięciom (większość pęknięć III i IV stopnia, sięgających aż do odbytu, to konsekwencje uprzedniego nacięcia), nie zapobiega obniżeniu się napięcia mięśni dna miednicy, wypadaniu narządów rodnych, nietrzymaniu moczu, ani urazom główki dziecka. Wiele kobiet cierpi z powodu powikłań po nacięciu – przedłużonego gojenia się rany, infekcji, bolesności, problemów we współżyciu. Nacięcie niezbędne jest jedynie w 5-20 % porodów (może być rozważane w przypadku komplikacji takich jak m.in. poród pośladkowy, dystocja barkowa, poważne wahania tętna płodu).

W Polsce nacięcie krocza jest zabiegiem rutynowym – co druga rodząca ma nacięte krocze, w tym prawie każda kobieta rodząca po raz pierwszy. Na świecie odsetek nacięć krocza jest dużo mniejszy, np. w Wielkiej Brytanii i Danii wynosi 12 %.

Powstaje w przysadce mózgowej, bez niej nie byłoby porodu. Nie tylko inicjuje akcję porodową, ale jest także odpowiedzialna za orgazm! Po przyjściu dziecka na świat poziom oksytocyny szybko wzrasta (o ile mama ma kontakt z noworodkiem), co ułatwia urodzenie łożyska i rozpoczęcie karmienia piersią. Powoduje też przypływ uczuć macierzyńskich.

Skurcze parte występują samoistnie, gdy główka osiągnie dno miednicy. Nie da się ich pomylić z niczym innym - to tak wielkie ciśnienie, że nic nie jest w stanie go powstrzymać. Wiele kobiet odczuwa skurcze parte jako ulgę. Badania wskazują, że pozycja pionowa podczas parcia (na krześle porodowym, w pozycji kolankowo-łokciowej, bądź kucznej) skraca fazę parcia średnio o 25 minut. Inne badania dowodzą, że “popędzanie kobiety", by parła przyspiesza poród o kilka, kilkanaście minut, ale zwiększa ryzyko komplikacji.

Często prowadzona przy szpitalu położniczym. Mama może się zgłosić jeśli nie radzi sobie z karmieniem, nie jest pewna czy dziecko prawidłowo ssie, nie wie czy ma dość pokarmu. Porad udzielają zwykle położne.
 

Poród normalny czyli fizjologiczny - wg. definicji WHO (Światowej Organizacji Zdrowai) to poród spontaniczny o małym ryzyku w momencie rozpoczęcia i utrzymujący mały poziom ryzyka cały czas. Poród rozpoczyna się naturalną czynnością skurczową macicy. Noworodek rodzi się w sposób spontaniczny w położeniu główkowym – między ukończonym 37. a 42. tygodniem ciąży. Po porodzie matka i noworodek są w dobrym stanie.

Taka definicja porodu fizjologicznego została również przyjęta w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia dotyczącego „Standardów postępowania oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem”.

Najbardziej niekorzystna z punktu widzenia kobiety i dziecka – przedłuża parcie, upośledza oddychanie dziecka. Wprowadzona w XVIII wieku we Francji ku wygodzie lekarzy.

Taka, w której kobietę wspomaga siła grawitacji. Należą do nich - pozycja stojąca, kuczna, klęcząca i kolankowo łokciowa. Badania potwierdzają ich zalety:

• Szyjka macicy rozwiera się szybciej, bo główka dziecka mocniej na nią naciska niż w pozycji leżącej. Dlatego poród na wznak wymaga większego wysiłku, zarówno ze strony matki, jak i dziecka,

• Skurcze macicy są bardziej regularne, silniejsze, częstsze. Czas porodu w porównaniu z porodem tradycyjnym skraca się nawet o 35 proc.!

• Łożysko jest lepiej ukrwione, a co za tym idzie - dziecko otrzymuje więcej tlenu.

• Przy pionowym ułożeniu ciała kobieta może wykorzystać swobodny i głęboki oddech do zmniejszania bólu. Łatwiej jej zapanować nad rytmem porodu (w czasie leżenia na plecach oddech staje się na tyle płytki, że wykorzystanie przepony jest praktycznie niemożliwe).

• Parcie jest łatwiejsze. Gdy kobieta stoi, kuca lub siedzi, kanał rodny skierowany jest do dołu. Na przesuwające się dziecko działa więc dodatkowa siła grawitacji (podczas leżenia na plecach kanał rodny skierowany jest skośnie do góry, mięsień macicy musi pokonać dodatkowy opór, siła grawitacji przyciska dziecko do kręgosłupa matki),

• Mniejsze jest ryzyko pęknięć krocza, bo tkanki wokół krocza naciągają się równomiernie w trakcie wyłaniania się główki (w pozycji na wznak główka dziecka najmocniej napiera na krocze w okolicach odbytu, rośnie ryzyko pęknięcia śluzówki lub ściany pochwy).

“Jest równie ważny, jak poród" - napisała w liście pewna mama. “Nikt mi nie pomógł" - skarży się inna. Położne lub pielęgniarki z oddziału noworodkowego powinny pokazać, jak przystawiać dziecko do piersi, przewijać, kąpać, brać na ręce. Personel powinien otoczyć matki życzliwością, przecież ich życie w tej jednej chwili kompletnie się zmieniło. Mają prawo czuć się przestraszone, są zmęczone, szaleją im hormony. Połóg trwa około sześciu tygodni. Organizm wraca powoli do stanu sprzed ciąży - goją się rany, z dróg rodnych usuwane są resztki zmienionej błony śluzowej. Macica zaczyna się zwijać, ale - uwaga - brzuch może się utrzymywać nawet kilka miesięcy.
 

tzw. system matka – dziecko; mama i dziecko leżą w jednej sali, dziecko w łóżeczku obok łóżka mamy. 

Gdy zbliża się poród, szyjka macicy skraca się, a następnie zaczyna rozszerzać. Jeśli zacznie rozwierać się za wcześnie, lekarz może zalecić leżenie, a w skrajnych przypadkach założyć szew na szyjkę macicy. Stopień rozwarcia sprawdza ręcznie położna lub lekarz w przerwie między skurczami, badanie podczas skurczów jest bolesne. Pełne rozwarcie wynosi 10 cm (5 palców) i oznacza, że nadchodzi druga faza porodu ze skurczami partymi (patrz parcie). U kobiet, które rodzą kolejny raz, rozwarcie następuje szybciej.

Konieczny w ciąży – pozwala zachować kondycję, uniknąć bólów kręgosłupa i tp. Działa też stymulująco na dziecko. Ruch jest równie ważny podczas porodu - pozwala matce poczuć się panią sytuacji i rozładowywać napięcie przez instynktowne przybieranie najwygodniejszych dla niej pozycji (patrz Pozycje). Na współczesnych porodówkach można już spotkać udogodnienia: worki sako, krzesełka porodowe, piłki, drabinki, sznury. Warto wcześniej je wypróbować.

W języku potocznym każdy poród, który nie zakończył się cesarskim cięciem, nazywany jest porodem „siłami natury”. Z badań prowadzonych przez Fundację Rodzić po Ludzku wynika, że zaledwie 6 % kobiet rodzi rzeczywiście fizjologicznie, bez żadnej interwencji medycznej. Najczęstsze interwencje to kroplówka z oksytocyny, przebicie pęcherza płodowego, ciągły monitoring KTG z przymusem leżenia, parcie w pozycji leżącej, nacięcie krocza. Większość z nich stosowana jest rutynowo, wbrew zaleceniom Światowej Organizacji Zdrowia i wynikom badań naukowych. Wygląda na to, ze rodzimy raczej  „siłami medycyny”, a nie natury.

10-punktowa skala, wprowadzona w 1953 roku przez amerykańską lekarkę Virginię Apgar, do oceny stanu noworodka w 1, 3, 5 i 10 minucie po urodzeniu. Oceniane są: czynność serca, liczba oddechów, zabarwienie skóry, napięcie mięśni i reakcja na bodźce. Za każdy parametr dziecko może otrzymać od 0 do 2 punktów.

Macica, której wielkość w czasie ciąży zwiększa ponad 100 razy, musi “potrenować", aby podołać wysiłkowi porodu.  Pierwsze skurcze pojawiają się więc już w czwartym miesiącu ciąży - nie powinny być bolesne, są odczuwane jako twardnienie macicy. Im bliżej porodu tym są częstsze. Pojawiają się wieczorem albo kiedy kobieta dużo się rusza. Prawdziwe skurcze porodowe spełniają kilka warunków: są regularne, trwają dłużej niż 30 sekund, ich siła narasta a przerwy między nimi są coraz krótsze. W I fazie porodu skurcze stają się coraz częstsze i bardziej bolesne - przy rozwarciu ośmiocentymetrowym trwają już średnio 40-60 sekund, a przerwy skracają się do 2-3 minut, przy dziesięciocentymetrowym - skurcze mogą trwać tyle samo (albo dłużej) co przerwy (przerwa 30-60 sekund, skurcz - 60-90 sekund).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia „Standardy postępowania oraz procedury medyczne przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem” podpisane zostało 23 września 2010 roku, a weszło w życie 7 kwietnia 2011 r. Jest to dokument, który określa poszczególne elementy opieki medycznej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych w trakcie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu i połogu. Celem standardu jest uzyskanie dobrego stanu zdrowia matki i dziecka przy ograniczeniu do niezbędnego minimum interwencji medycznych, w szczególności: amniotomii, stymulacji czynności skurczowej, podawania opioidów, nacięcia krocza, cięcia cesarskiego. 

Wszystkie szpitale w Polsce podzielone są na tzw. „stopnie referencyjności” oznaczające stopień wyspecjalizowania danej placówki. Do każdego stopnia przypisany jest określony poziom usług medycznych, wyspecjalizowanie personelu, możliwości diagnostyczne i dostęp do specjalistycznej aparatury medycznej. 

W I stopniu referencyjności rodzą kobiety w ciąży niepowikłanej, w terminie porodu; szpitale o II stopniu powinny być przystosowane do zabezpieczenia kobiet w ciąży zagrożonej oraz do intensywnej opieki nad wcześniakami i noworodkami, III stopień przeznaczony jest dla kobiet o wysokim zagrożeniu ciąży, przystosowany do opieki nad dziećmi urodzonymi przed 31 tyg. ciąży, z wadami rozwojowymi itp.

Jej zadaniem jest przygotowanie rodziców do porodu i rodzicielstwa. Zajęcia powinny składać się z części edukacyjnej, przygotowania fizycznego i emocjonalnego. Takie przygotowanie zmniejsza  liczbę ciąż wysokiego ryzyka, porodów przedwczesnych, cesarskich cięć i depresji poporodowej.

Wielu mężczyzn się waha - chcieliby towarzyszyć żonie, być świadkiem narodzin własnego dziecka, ale mają  wątpliwości czy podołają i czy będą przydatni. Decyzję trzeba podjąć wspólnie. Nie poddawać się presji otoczenia ani modzie. A kiedy już ojciec jest w sali porodowej okaże się, że najważniejsze jest ... żeby był. W wielu badaniach stwierdzono, że już sama obecność osoby bliskiej powoduje skrócenie porodu i działa jak środek przeciwbólowy. Kobiecie wystarczy czułość i wsparcie, zachęcanie do aktywności, dodawanie otuchy. Tak jest nawet jeśli żona ofuknie czasem męża, lub będzie "nieobecna". Towarzysz porodu jest obrońcą interesów kobiety, często wyręcza też personel. Aktualnie w wielu szpitalach można rodzic nie tylko z tata dziecka, ale również z doulą - osobą wykwalifikowaną w niesieniu ciągłego emocjonalnego wsparcia kobiecie rodzącej.

Spodziewany czas przyjścia dziecka na świat lekarz ustala na podstawie ostatniej miesiączki. Jednak to tylko termin przybliżony. Teoretycznie ciąża trwa 40 tygodni, czyli 280 dni od pierwszego dnia ostatniej miesiączki lub 266 dni od zapłodnienia. To wyliczenie zakłada, że cykl miesiączkowy trwa 28 dni, a owulacja występuje w połowie cyklu. Ponieważ niewiele kobiet ma tak regularne cykle, w wyliczonym przez lekarza dniu przychodzi na świat jedynie 5 procent dzieci! Dlatego za poród “o czasie” uznaje się ten między 38. a 42. tygodniem ciąży.

Badanie ultrasonograficzne, uzyskiwanie obrazów z wnętrza ciała za pomocą odbicia wiązki ultradźwięków, przetwarzanych na ekran przez komputer. Przydatne w czasie całej ciąży. Pozwala ocenić wnętrze macicy i przebywające w niej dziecko już od 6. tygodnia ciąży. Ustalić: ilość płodów, ocenić masę ciała, stan łożyska, ilość płynu owodniowego, wykryć wady wrodzone. Nie udowodniono szkodliwości USG dla rozwijającego się płodu, na wszelki wypadek jednak lepiej nie wykonywać go zbyt często bez wskazań medycznych. Zwykle zalecane w  11-14, 18-22 i 36-37 tygodniu ciąży.

W trakcie porodu w wodzie kobieta przebywa w wannie, woda ma temperaturę ciała (36-37°C). Sala porodowa jest ogrzana do co najmniej 26°C. Przebywanie w wodzie łagodzi ból i relaksuje rodzącą w I fazie porodu. W niektórych szpitalach kobieta może być w wodzie również w fazie parcia - dziecko rodzi się wtedy wprost do wody.
Zalety porodu w wodzie:

• ciepła woda łagodzi napięcie i ból porodowy;

• kobieta ma poczucie większej kontroli nad akcją porodową

• szybciej rozszerza się szyjka macicy, rozluźniają się mięśnie macicy i krocza

• główka dziecka szybciej przesuwa się w kanale rodnym;

•  rzadziej konieczne jest nacięcie krocza,

• zapewne wodny poród stanowi dla dziecka łagodniejsze przejście ze środowiska wodnego do oddychania powietrzem.

W wodzie może rodzić każda kobieta w ciąży niskiego ryzyka.

Przesuwająca się ku dołowi główka dziecka napiera na pęcherz płodowy, który rozciąga się i pęka, zazwyczaj już po pierwszych skurczach. Płyn owodniowy gwałtownie chlusta albo sączy się powoli. Wylać się może jedna czwarta wód płodowych, ale ciało dziecka nadal jest nimi otoczone, nie ma więc obawy, że dziecko urodzi się “na sucho”. Ważne jest zabarwienie wód: płyn powinien być przezroczysty, białawy lub słomkowy. Zielony kolor wskazuje, że dziecko jest w stresie, dlatego wydaliło do pęcherza płodowego smółkę (czyli pierwszy stolec), która zabarwiła wody, wtedy poród może zostać przyspieszony.

Kobieta może je uzyskać od personelu medycznego, albo od osoby bliskiej – męża, partnera, matki, przyjaciółki czy douli. Mogą oni kobietę masować, karmić, pomagać w znajdowaniu jak najwygodniejszej pozycji, wspólnie oddychać,  gdy rodząca gubi rytm. W Polsce zgodnie z jednoznacznym zapisem w Karcie Praw Pacjenta, obecność osoby bliskiej nie jest już ograniczana i jest mozliwa bez dodatkowych opłat.

Najczęściej farmakologicznie, kroplówką z oksytocyną lub przez podanie do szyjki macicy prostaglandyn. Czasem  - mechanicznie, przez przebicie pęcherza płodowego. Wskazaniem są poważne zagrożenia matki lub dziecka, np. gdy minie ponad 12 godzin od odejścia wód, a wciąż nie zaczęły się skurcze. Kontrowersje wzbudza wywoływanie porodu z powodu przeterminowania ciąży, często już po kilkudniowym opóźnieniu terminu zapisanego w karcie ciąży. A przecież termin jest orientacyjny - dziecko może przyjść na świat na dwa tygodnie przed lub po nim. To dziecko w dużym stopniu decyduje, kiedy jest gotowe się urodzić, a ono nie wie, co napisane jest w dokumentach!

„Ciąża nie jest chorobą" - to tytuł dokumentu wydanego w 1985 r. przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), w którym formułuje ona zalecenia mające chronić kobiety przed nadmierną medykalizacją porodu. Zalecenia powstały dzięki pracy zespołu naukowców z całego świata, którzy przeanalizowali wiele tysięcy dostępnych badań naukowych. Mimo, że od wydania zaleceń minęło ponad 25 lat, w świetle nauki, pozostały one nadal aktualne.

Na zaleceniach WHO bazuje wiele oficjalnych dokumentów w wielu krajach świata opisujących dopuszczalne procedury w trakcie porodu normalnego. 

Zgadzać się, czy nie? Wiele kobiet nadal nie ma takiego dylematu, bo nie są w szpitalu pytane o zgodę na badania, zabiegi, podawane środki. Tymczasem prawa pacjenta nakładają na personel medyczny obowiązek pytania pacjentki o zgodę przed każdą czynnością medyczną. Zgoda (lub odmowa) powinna być świadoma – czyli poprzedzona rzetelną informacją o powodach oraz dobrych i złych skutkach interwencji, jakiej dotyczy. Kobieta może z tego prawa nie skorzystać, i zdać się na decyzje personelu (patrz Informacja).

Użycie leków opioidowych (dolargan, petydyna, dolcontral) jako środka znieczulającego jest nadal popularne w polskich szpitalach – z danych Fundacji Rodzić po Ludzku wynika, że używany jest w przynajmniej 17% porodów, przy czym w niektórych oddziałach nawet u 60% rodzących! Są to leki narkotyczne, pochodne morfiny, działają przeciwbólowo i rozkurczowo, choć tylko 25% kobiet w I okresie porodu uważa ich przeciwbólowe działanie za wystarczające. Kolejną wadą jest to, że wywołują wiele ubocznych skutków zarówno u matki jak i dziecka. Zwolnienie akcji porodowej, mdłości, zawroty głowy, zaburzenia orientacji i senność u matki. Lek ten przechodzi przez barierę łożyskową i przenika do krwi dziecka niekorzystnie wpływając na jego stan. Maluch po porodzie jest senny, słabiej reaguje na bodźce, może mieć trudności w oddychaniu, słabsze napięcie mięśniowe i upośledzony odruch ssania, co jest przyczyną problemów laktacyjnych. Często konieczne jest podanie dziecku antidotum. Wyniki badań nad długofalowymi skutkami stosowania opioidów u dziecka podczas porodu nakazują ostrożność w ich używaniu, ze względu na ich możliwy wpływ na skłonność do uzależnienia od narkotyków w późniejszym życiu. 

Znieczulenie wziewne (czyli gaz) jest mieszaniną tlenu i podtlenku azotu zmieszanych w równych częściach. Ma działanie przede wszystkim uspokajające i rozluźniające. Nie znosi bólu całkowicie, ale podnosi próg jego odczuwania. Intensywność działania przeciwbólowego zależy głównie od stanu psychicznego pacjenta. Pacjent pozostaje przytomny, ale pewnym stopniu traci kontakt z otoczeniem. Ma szybkie działanie przeciwbólowe, a po zaprzestaniu podawania efekt znieczulenia szybko ustępuje. Podtlenek azotu nie jest metabolizowany w organizmie człowieka. Po zastosowaniu gazu często występują: zawroty głowy, uczucie zmniejszonego kontaktu z otoczeniem, euforia, nudności, wymioty. Dotychczasowe badania podają, że użycie gazu jest bezpieczne dla dziecka i nie wpływa negatywnie na postęp porodu, choć jego skutki uboczne mogą ograniczyć aktywność kobiety.

Znieczulenie zewnątrzoponowe (ZZO)  polega na umieszczeniu za pomocą igły cewnika w przestrzeni zewnątrzoponowej kręgosłupa, przez który podawane są leki znieczulające. Znieczulenie zaczyna działać po ok. 15 minutach. Rodząca zachowuje świadomość, ale nie odczuwa bólu od pasa w dół. Znieczulenie zewnątrzoponowe podaje się, gdy rozwarcie szyjki macicy osiągnie ok. 3 - 4 cm. Podane zbyt wcześnie - może wstrzymać akcję porodową. Podane, gdy rozwarcie szyjki macicy sięgnie 7-8 cm, może zacząć działać już po urodzeniu dziecka lub jego najsilniejsze działanie może przypaść na czas parcia, co niekorzystnie wpływa na przebieg porodu. W zzo można wykonać w razie konieczności cesarskie cięcie. Podanie zzo może osłabić akcję skurczową, co spowoduje konieczność podania oksytocyny i może przedłużyć czas trwania porodu. Konieczne jest częste monitorowanie tętna płodu (co uniemożliwia poruszanie się podczas pierwszej fazy porodu). Po podaniu zzo może nastąpić gwałtowne obniżenie ciśnienia krwi tętniczej u matki, powodując zaburzenia tętna dziecka. Po porodzie z zzo kobiety mogą odczuwać bóle głowy i krzyża.

Wielu kobietom kojarzy się źle. Ciągle unowocześniane zmieniło się z obszytego burą ceratą urządzenia wyposażonego w rzemienie do przywiązywania nóg w ekskluzywny mebel sterowany pilotem. Nic nie zmieni jednak faktu, że rodząca nie może się na nim swobodnie poruszać, a pozycja wertykalna jest zupełnie niemożliwa  Takie łóżka powinny być używane tylko, gdy są szczególne wskazania, a już na pewno żadna zdrowa rodząca nie powinna zostawać w nim przez cały poród.

Powstaje w 12 tygodniu ciąży w miejscu zagnieżdżania zarodka w macicy. Przylega do górnych partii ściany macicy łącząc się z nią licznymi naczyniami krwionośnymi. Przez łożysko i pępowinę do krwi dziecka przedostają się składniki odżywcze, witaminy, przeciwciała. W łożysku następuje wymiana gazowa i usuwanie mocznika. Dojrzałe łożysko ma średnicę ok. 20 cm. i grubość 2-3 cm, waży ok. kilograma. Tzw. łożysko przodujące, umiejscowione zbyt blisko ujścia macicy, jest wskazaniem cesarskiego cięcia. Łożysko rodzi się kilkanaście lub kilkadziesiąt minut po dziecku, szybciej gdy dziecko jest przy piersi mamy. Absolutnie nie wolno wyciągać łożyska na siłę za pępowinę.